Cách đây tròn 95 năm, phong trào đấu tranh cách mạng trong hai năm 1930-1931, đỉnh cao là Xô viết Nghệ - Tĩnh đã bùng nổ, đánh dấu việc Đảng ta, một đảng cách mạng còn rất non trẻ, lần đầu tiên đã thể hiện rõ vai trò, bản lĩnh, uy tín, sức chiến đấu và khả năng to lớn trong việc lãnh đạo, đoàn kết, huy động quân chúng nhân dân; “là một sự thắng lợi lớn lao cho công nông Nghệ Tĩnh, mà cũng là cho toàn thể công nông trong nước”[1]; là minh chứng hùng hồn về sự thắng lợi tất yếu của cách mạng Việt Nam và cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam gianh độc lập dân tộc, tiến lên chủ nghĩa xã hội. Cao trào cách mạng 1930-1931 và Xô viết Nghệ Tĩnh để lại nhiều bài học quý báu cho sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, giải phóng dân tộc và sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, trong đó có bài học về công tác tuyên truyền của Đảng.

Tuyên truyền thông qua báo chí

Tháng 10/1930, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành nghị quyết về việc xuất bản những tờ báo địa phương. Theo đó, ở Hà Tĩnh, nhiều loại báo của các cấp ủy đảng ra đời và được lưu hành rộng rãi như: báo Tự cứu của huyện Can Lộc, Tiếng gọi của huyện Thạch Hà, Cổ động của huyện Đức Thọ, Bước tới của Cẩm Xuyên... Ở Nghệ An, Huyện bộ Anh Sơn ra báo Gương vô sản, Huyện bộ Quỳnh Lưu với báo Lao động, báo Nhà quê của Huyện bộ Thanh Chương, báo Giác ngộ của Huyện bộ Nam Đàn, báo Dân nghèo của Huyện bộ Nghi Lộc... Mặc dù, chỉ được lưu hành trong phạm vi hẹp, có đối tượng và người đọc riêng, nhưng tờ báo của các tỉnh thực sự đã cụ thể hoá công tác chỉ đạo của Đảng đến các cấp cơ sở và gắn chặt với những hoạt động cách mạng của quần chúng nhân dân.

Khi phong trào đấu tranh của quần chúng cùng với Xôviết Nghệ - Tĩnh nổ ra dưới sự chỉ đạo của Xứ ủy Trung Kỳ, báo Người lao khổ ra mắt số báo đầu tiên (đến tháng 10-1930, đổi tên thành Lao khổ và tháng 01-1931, đổi tên là Công nông binh), tên tuổi tờ báo, nội dung, phương thức tuyên truyền gắn liền với cao trào cách mạng 1930-1931, đấu tranh vì dân cày nghèo; đoàn kết công nông. Có lẽ cũng vì thế, trong thư gửi Đông Phương Bộ Quốc tế Cộng sản ngày 19/01/1931, đồng chí Nguyễn Ái Quốc đã viết: “Nhân dân Nghệ Tĩnh nổi tiếng cứng đầu, trong thời kì Pháp xâm lược cũng như trong cao trào cách mạng Quốc gia (1905 - 1925) Nghệ Tĩnh đã nổi tiếng. Trong cuộc đấu tranh hiện nay, công nhân và nông dân Nghệ Tĩnh vẫn giữ vững truyền thống cách mạng của mình… Nghệ Tĩnh thật xứng đáng với danh hiệu “đỏ””[2].

Tuyên truyền thông qua truyền đơn, bằng cờ, khẩu hiệu

Bên cạnh việc in và phát hành các tờ báo, thì các chỉ thị, nghị quyết của Trung ương, Xứ ủy, tỉnh ủy đều được in thành truyền đơn, tiêu biểu như truyền đơn của Đảng Cộng sản Đông Dương kêu gọi anh em binh lính đoàn kết vạch trần âm mưu “của đế quốc Pháp liên hiệp với vua Xiêm để tiêu diệt cách mạng Việt Nam”; truyền đơn của Đảng Cộng sản Đông Dương kêu gọi anh chị em thợ thuyền Vinh – Bến Thủy đứng lên biểu tình, bãi công chống đế quốc phong kiến nhân kỷ niệm ngày Quốc tế lao động 01/5/1931…

Ngoài ra, để cổ vũ và khích lệ phong trào cách mạng, còn có các hình thức cổ động bằng cờ, biểu ngữ và khẩu hiệu như: “Bỏ sưu thuế, bớt giờ làm, chống khủng bố trắng”, thậm chí là “Chia lại ruộng đất”, “Đả đảo chủ nghĩa đế quốc, đả đảo phong kiến” ở khắp các huyện từ Nam Đàn, Thanh Chương, Can Lộc, phong trào đã phát triển đến Anh Sơn, Diễn Châu, Nghi Lộc, Cẩm Xuyên, Kỳ Anh... Đây là những lời hiệu triệu kêu gọi quần chúng bị áp bức đứng lên đấu tranh, trực tiếp cổ vũ phong trào,...qua đó, tạo khí thế hừng hực sôi động cho quần chúng, tạo niềm tin cho quần chúng với Đảng.

Tuyên truyền bằng thơ ca, truyền miệng

Ngoài phương thức sử dụng báo chí, truyền đơn lưu hành trong điều kiện bí mật, các cấp bộ đảng còn sử dụng hình thức thơ ca truyền miệng với nội dung ca ngợi Cách mạng Tháng Mười Nga, ca ngợi tinh thần hy sinh anh dũng của người cách mạng...như tác tác phẩm Bài ca cách mạng của đồng chí Đặng Chính Kỷ, Trưởng Ban Tuyên truyền Tỉnh ủy Nghệ An; tác phẩm Giới thiệu Liên Xô của Trương Văn Lĩnh... Bên cạnh những tác phẩm thơ ca tuyên truyền, trong các làn điệu dân ca hò vè, tuồng, kịch đều mang đậm sức sống cách mạng của người dân Nghệ - Tĩnh. Có nhiều làng thành lập tổ văn nghệ của thanh niên như: làng Nguyệt Bổng (huyện Thanh Chương), làng Hữu Biệt (huyện Nam Đàn)...

Khi thực dân Pháp tiến hành đàn áp, bắt bớ, mở thêm nhà tù, các đồn binh trở thành nơi giam giữ các chiến sĩ cộng sản. Hàng ngàn chiến sĩ cách mạng bị bắt giam và đày đi Kon Tum, Lao Bảo, Buôn Ma Thuột, Côn Đảo,... Trong lao tù, không có giấy bút, các đồng chí cộng sản vẫn xuất bản Đề lao tuần báo, Tiếng nhà pha và sáng tác nhiều tác phẩm văn học truyền miệng. Các tiểu thuyết truyền miệng được chuyên thể thành kịch như vở Giọt máu hồng của đồng chí Hồ Tùng Mậu ở nhà lao Vinh năm 1931, nhóm “Tao đàn ngục thất” ở nhà lao Kon Tum,.. để ca ngợi tinh thần hy sinh anh dũng của đồng chí mình và tin tưởng vào ngày thắng lợi của cách mạng.

Khẳng định, truyền đơn, khẩu hiệu, biểu ngữ, báo chí cách mạng... đã trở thành vũ khí tư tưởng, lý luận của các tổ chức cách mạng Việt Nam trong những năm 1930 - 1931 nói chung và Xôviết Nghệ - Tĩnh nói riêng, góp phần nâng cao lòng yêu nước, nhận thức chính trị của quần chúng, phát động các phong trào đấu tranh. Với nội dung tuyên truyền, cổ động vừa đa dạng, phong phú, gần gũi, vừa mang đầy đủ tính chất giáo dục, tính thời sự, định hướng nhân dân đấu tranh chống lại thực dân Pháp và tay sai.

Thông qua tuyên truyền, Đảng đã từng bước nâng cao vai trò lãnh đạo, tập trung được lực lượng quần chúng cách mạng, xây dựng khối liên minh công nông vững chắc và cổ vũ, khích lệ niềm tin, tinh thần đấu tranh của nhân dân, góp phần làm nên cao trào cách mạng 1930 - 1931, đỉnh cao là Xôviết Nghệ - Tĩnh. Đồng thời, thông qua tuyên truyền cách mạng, các hoạt động quần chúng cũng như do trình độ giác ngộ dân tộc, giác ngộ giai cấp của quần chúng ngày càng được nâng cao.

Đúng như đồng chí Lê Duẩn khẳng định: “Nếu không có những trận chiến đấu giai cấp rung trời chuyển đất những năm 1930 - 1931, trong đó công nông đã vung ra nghị lực cách mạng phi thường của mình, thì không thể có cao trào những năm 1936 - 1939”[3]. Khẳng định,. 95 năm đã trôi qua, âm hưởng của Xô viết Nghệ Tĩnh vẫn hừng hực nhuệ khí, vang mãi trong bản anh hùng ca cách mạng Việt Nam. Bài học về phát huy sức mạnh của công tác tuyên truyền trong phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh mãi là ngọn lửa cho sức mạnh Việt Nam trong thời đại mới.

Giai đoạn hiện nay, công tác tuyên truyền của Đảng ngày càng khẳng định vai trò quan trọng với những nhiệm vụ trong tình hình cách mạng mới; thực sự trở thành cầu nối, chuyển tải những thông tin của Đảng, Nhà nước tới cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân, động viên các tầng lớp nhân dân hăng hái tham gia lao động sản xuất, phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng. Đồng thời, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, nhất là khi tình hình trong nước, thế giới xảy ra những biến động phức tạp, ảnh hưởng đến tư tưởng cán bộ, đảng viên, nhân dân; trong đấu tranh chống đa nguyên, đa đảng, thói hư tật xấu; đấu tranh giữ gìn và phát huy giá trị bản sắc văn hoá dân tộc... Qua đó, nâng cao nhận thức, lòng tin cho cán bộ, đảng viên và nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, vào con đường mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lựa chọn.

ThS. Nguyễn Thị Cẩm Trang