Trong bối cảnh chuyển đổi số đã trở thành đột phá chiến lược gắn với khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, việc nâng cao năng lực số cho đội ngũ cán bộ, đảng viên không chỉ là yêu cầu nghiệp vụ, mà là nhiệm vụ chính trị có ý nghĩa nền tảng đối với việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng và hiệu lực, hiệu quả quản trị quốc gia. Đảng viên tiên phong trong học tập và thực hành kỹ năng số chính là biểu hiện sinh động của xây dựng Đảng trong kỷ nguyên số.
Nội dung tuyên truyền sử dụng ứng dụng Sổ tay đảng viên điện tử (Hướng dẫn 26) (Hình từ internet)
Chuyển đổi số đang làm thay đổi sâu sắc phương thức sản xuất, quản trị xã hội, tổ chức đời sống và hoạt động của bộ máy nhà nước. Đối với Việt Nam, chuyển đổi số không chỉ là xu thế khách quan của thời đại mà đã được Đảng xác định là một lựa chọn chiến lược nhằm tạo đột phá trong phát triển nhanh và bền vững đất nước. Trong quá trình đó, tư duy của Đảng về chuyển đổi số đã có bước phát triển rõ nét: từ nhận thức chuyển đổi số là xu thế tất yếu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đến xác lập chuyển đổi số là đột phá chiến lược; từ nhấn mạnh ứng dụng công nghệ thông tin sang yêu cầu đổi mới căn bản phương thức lãnh đạo, quản trị và tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị.
Sự chuyển biến đó cho thấy chuyển đổi số không còn là vấn đề thuần túy kỹ thuật hay công nghệ, mà trước hết và chủ yếu là vấn đề con người, là năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng trong điều kiện mới. Trong tiến trình này, đội ngũ cán bộ, đảng viên giữ vai trò chủ thể trung tâm, quyết định trực tiếp mức độ thành công hay thất bại của chuyển đổi số quốc gia. Nếu không có đội ngũ đảng viên đủ năng lực số, có tư duy số, kỹ năng số và bản lĩnh chính trị vững vàng trên không gian mạng, thì mọi chiến lược, chương trình, đề án chuyển đổi số khó có thể đi vào thực chất.
Trước hết, nhận thức số là nền tảng của tư duy lãnh đạo trong môi trường số. Nhận thức số không chỉ dừng lại ở việc hiểu biết về công nghệ, mà là sự chuyển hóa tư duy chính trị, tư duy quản lý và phương thức hành động của người cán bộ, đảng viên trong điều kiện mới. Người đảng viên có nhận thức số là người hiểu rõ vai trò của dữ liệu, của công nghệ số trong hoạch định đường lối, tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị; biết đặt công nghệ vào đúng vị trí, coi công nghệ là công cụ phục vụ mục tiêu phát triển đất nước, phục vụ Nhân dân, chứ không phải là mục tiêu tự thân. Đây là yêu cầu quan trọng để bảo đảm chuyển đổi số đi đúng định hướng xã hội chủ nghĩa, phù hợp với lợi ích quốc gia – dân tộc.
Cùng với nhận thức số, kỹ năng số cơ bản đã trở thành một bộ phận cấu thành năng lực công tác của cán bộ, đảng viên trong thời đại mới. Trong môi trường số, không làm chủ công cụ là không làm chủ công việc. Từ việc sử dụng các hệ thống quản lý văn bản điện tử, nền tảng điều hành số, dịch vụ công trực tuyến, đến khai thác dữ liệu phục vụ công tác tham mưu, chỉ đạo, điều hành, tất cả đều đòi hỏi cán bộ, đảng viên phải có kỹ năng số nhất định. Thiếu kỹ năng số sẽ dẫn đến sự lúng túng, bị động, làm giảm hiệu lực, hiệu quả công việc và cản trở quá trình cải cách hành chính, xây dựng chính quyền số, Đảng số.
Bên cạnh đó, chuyển đổi số đặt ra yêu cầu chuyển đổi phong cách và phương thức làm việc của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Từ lối làm việc hành chính hóa, nặng về thủ tục giấy tờ sang phương thức làm việc dựa trên dữ liệu; từ mệnh lệnh tuyến tính, đơn chiều sang phối hợp liên thông, đa chiều; từ làm việc cá nhân sang cộng tác số, chia sẻ thông tin trên các nền tảng dùng chung. Đảng viên tiên phong trong học tập và thực hành kỹ năng số chính là người đi đầu trong đổi mới phương thức làm việc, góp phần hình thành nền hành chính hiện đại, minh bạch, hiệu quả, phục vụ Nhân dân tốt hơn.
Trong bối cảnh không gian mạng trở thành một “mặt trận mới”, kỹ năng khai thác, xử lý và bảo vệ thông tin có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với người đảng viên. Thực tiễn cho thấy, các thế lực thù địch, phản động ngày càng lợi dụng không gian mạng để lan truyền thông tin sai trái, xuyên tạc đường lối, chủ trương của Đảng, gây nhiễu loạn nhận thức xã hội. Do đó, người đảng viên phải thực sự là “lá chắn tư tưởng” trên không gian mạng, có khả năng chọn lọc, kiểm chứng thông tin, chủ động phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, đồng thời lan tỏa thông tin tích cực, giá trị đúng đắn, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Một yêu cầu không thể thiếu đối với đảng viên trong kỷ nguyên số là tinh thần tự học, tự rèn luyện suốt đời. Công nghệ số thay đổi nhanh chóng, tri thức mới liên tục được cập nhật, nếu không tự học, không chủ động thích ứng, người cán bộ, đảng viên rất dễ bị tụt hậu. Tự học trong môi trường số không chỉ là việc nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng công tác, mà còn là biểu hiện sinh động của tinh thần cách mạng liên tục, của ý chí không ngừng tự đổi mới để hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ mà Đảng và Nhân dân giao phó.
Cùng với đó, an toàn, bảo mật thông tin là yêu cầu mang tính kỷ luật đối với mỗi cán bộ, đảng viên. Trong điều kiện chuyển đổi số, chỉ một sơ suất nhỏ trong sử dụng thiết bị, tài khoản hay chia sẻ thông tin cũng có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng. Giữ an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà là biểu hiện cụ thể của việc chấp hành kỷ luật Đảng, kỷ cương hành chính trên không gian mạng.
Chuyển đổi số đặt ra yêu cầu mới đối với công tác xây dựng Đảng, không chỉ ở phương diện tổ chức, phương thức lãnh đạo, mà sâu xa hơn là ở chất lượng đội ngũ đảng viên. Trong kỷ nguyên số, người đảng viên không chỉ cần kiên định về chính trị, gương mẫu về đạo đức, lối sống, mà còn phải năng động về tư duy, thành thạo về kỹ năng và có trách nhiệm trong hành động số.
Từ góc nhìn thực tiễn địa phương, tỉnh Lâm Đồng là một trong những địa bàn có điều kiện đặc thù vừa thuận lợi, vừa đặt ra yêu cầu cao đối với việc tiên phong học tập và thực hành kỹ năng số của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Là tỉnh miền núi, có địa bàn rộng, dân cư phân tán, nhiều vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, song Lâm Đồng đồng thời là trung tâm phát triển nông nghiệp công nghệ cao, du lịch thông minh và kinh tế xanh của khu vực Tây Nguyên. Thực tiễn đó đòi hỏi quá trình chuyển đổi số của tỉnh không chỉ dừng lại ở ứng dụng công nghệ, mà phải gắn chặt với đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, nâng cao năng lực số của đội ngũ cán bộ, đảng viên ở tất cả các cấp.
Những năm gần đây, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lâm Đồng (Bình Thuận, Lâm Đồng, Đắk Nông) đã xác định chuyển đổi số là một trong những khâu đột phá quan trọng, gắn với cải cách hành chính, xây dựng chính quyền điện tử, chính quyền số và nâng cao hiệu quả quản trị địa phương. Việc triển khai các nền tảng dùng chung, hệ thống quản lý văn bản và điều hành điện tử, dịch vụ công trực tuyến, cơ sở dữ liệu chuyên ngành đã từng bước làm thay đổi phương thức làm việc trong các cơ quan Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị – xã hội. Trong quá trình đó, vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu, được xem là yếu tố quyết định.
Thực tiễn cho thấy, ở những cơ quan, đơn vị mà cán bộ, đảng viên chủ động học tập, làm chủ kỹ năng số, mạnh dạn đổi mới phương thức chỉ đạo, điều hành dựa trên dữ liệu và nền tảng số, thì hiệu quả công việc được nâng lên rõ rệt, kỷ luật hành chính được tăng cường, sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp từng bước được cải thiện. Ngược lại, ở những nơi cán bộ, đảng viên còn tâm lý e ngại, chậm thích ứng với môi trường số, thì quá trình chuyển đổi số gặp không ít khó khăn, thậm chí trở thành “điểm nghẽn” trong thực thi nhiệm vụ chính trị.
Đặc biệt, trong điều kiện Lâm Đồng có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, việc đảng viên cơ sở nắm vững kỹ năng số, biết khai thác các nền tảng truyền thông số để tuyên truyền, vận động, hướng dẫn Nhân dân tiếp cận dịch vụ công trực tuyến, thương mại điện tử, nông nghiệp số… có ý nghĩa hết sức quan trọng. Đảng viên tiên phong trong học tập kỹ năng số ở cơ sở không chỉ góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, mà còn trực tiếp thu hẹp khoảng cách số giữa các vùng, các nhóm xã hội, bảo đảm yêu cầu phát triển bao trùm, không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình chuyển đổi số.
Trong công tác xây dựng Đảng, Lâm Đồng cũng đang từng bước ứng dụng công nghệ số vào quản lý đảng viên, sinh hoạt chi bộ, công tác tuyên truyền, nắm bắt tình hình tư tưởng, dư luận xã hội trên không gian mạng. Điều này đặt ra yêu cầu ngày càng cao đối với bản lĩnh chính trị, trình độ nhận thức và kỹ năng số của mỗi đảng viên. Người đảng viên ở Lâm Đồng không chỉ cần “đúng” về lập trường tư tưởng, mà còn phải “nhanh nhạy” trong tiếp cận thông tin, “chuẩn xác” trong xử lý dữ liệu và “chủ động” trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên môi trường số, nhất là những vấn đề liên quan đến dân tộc, tôn giáo, đất đai, môi trường, phát triển du lịch và nông nghiệp công nghệ cao – những lĩnh vực nhạy cảm của địa phương.
Có thể khẳng định rằng, thực tiễn chuyển đổi số ở tỉnh Lâm Đồng càng làm rõ chân lý: chuyển đổi số trước hết là chuyển đổi con người, mà trung tâm là đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đảng viên tiên phong trong học tập và thực hành kỹ năng số chính là “hạt nhân dẫn dắt” quá trình đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng ở địa phương; là cầu nối giữa chủ trương, nghị quyết của Đảng với đời sống thực tiễn của Nhân dân trong môi trường số.
Đảng viên tiên phong trong học tập kỹ năng số chính là hình ảnh cụ thể của một Đảng biết tự đổi mới để lãnh đạo xã hội hiện đại; là minh chứng sinh động cho năng lực thích ứng, sức sống và bản lĩnh cầm quyền của Đảng trong bối cảnh mới. Để thúc đẩy mạnh mẽ việc học tập và ứng dụng kỹ năng số trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, cần tập trung thực hiện đồng bộ một số giải pháp chủ yếu sau:
Thứ nhất, các cấp ủy, tổ chức Đảng cần đưa nội dung bồi dưỡng kỹ năng số trở thành một cấu phần chính thức, thường xuyên trong chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, gắn với tiêu chí đánh giá, quy hoạch, bổ nhiệm, sử dụng cán bộ. Coi năng lực số là một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay.
Thứ hai, mỗi cán bộ, đảng viên phải phát huy tinh thần tự học, tự rèn luyện, coi việc nâng cao năng lực số là trách nhiệm chính trị cá nhân, là yêu cầu bắt buộc của người đảng viên trong thời đại mới. Sự tiên phong, gương mẫu của đảng viên trong học tập và ứng dụng kỹ năng số sẽ có tác động lan tỏa mạnh mẽ trong cơ quan, đơn vị và toàn xã hội.
Thứ ba, cần xây dựng và lan tỏa văn hóa số trong các tổ chức Đảng, lấy hiệu quả phục vụ Nhân dân làm thước đo, lấy kỷ luật, an toàn và chuẩn mực làm nền tảng. Văn hóa số trong Đảng phải gắn liền với văn hóa chính trị, bảo đảm sự thống nhất giữa đổi mới phương thức lãnh đạo với giữ vững nguyên tắc, kỷ cương của Đảng.
Chuyển đổi số là hành trình dài hơi, đòi hỏi sự kiên trì, quyết tâm và nỗ lực không ngừng của cả hệ thống chính trị, nhưng hành trình đó phải bắt đầu từ mỗi cán bộ, đảng viên hôm nay. Khi mỗi đảng viên đều trở thành một “tác nhân số tích cực”, Đảng ta sẽ thực sự là lực lượng tiên phong, đủ năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu để dẫn dắt đất nước vững bước trên con đường phát triển nhanh và bền vững trong kỷ nguyên số.
* Hoàng Khôi