Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Nếu dân đói, Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân rét, Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân dốt, Đảng và Chính phủ có lỗi”. Tư tưởng nhất quán ấy thể hiện sâu sắc quan điểm nhân văn, chiến lược của Đảng ta về mối quan hệ hữu cơ giữa an ninh lương thực, ổn định xã hội và phát triển đất nước. Trong mọi giai đoạn cách mạng, bảo đảm cho Nhân dân “có ăn, có mặc, được học hành” luôn là nội dung cốt lõi, phản ánh bản chất của chế độ ta – “Nhà nước của dân, do dân và vì dân”.
Sản xuất lúa chất lượng cao tại Hàm Thuận Bắc. Ảnh Báo Lâm Đồng điện tử.
Trong bối cảnh thế giới hiện nay, vấn đề an ninh lương thực quốc gia (ANLTQG) không chỉ gắn với năng lực sản xuất, mà còn liên quan mật thiết đến chất lượng, dinh dưỡng, an toàn thực phẩm, môi trường sinh thái và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Đảng ta xác định: “Phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn là chiến lược lâu dài, là nền tảng bảo đảm ổn định chính trị - xã hội và an ninh quốc gia” (Văn kiện Đại hội XIII).
Thực hiện chủ trương đó, ngày 29/7/2020, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 81-KL/TW về “Bảo đảm an ninh lương thực quốc gia đến năm 2030”. Sau 5 năm triển khai, Kết luận đã trở thành kim chỉ nam cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hoạch định chính sách trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, góp phần xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh. Từ thực tiễn tỉnh Lâm Đồng – một địa phương có nhiều tiềm năng, lợi thế về nông nghiệp công nghệ cao, có thể thấy rõ tính đúng đắn, toàn diện và tầm nhìn chiến lược của chủ trương này.
Chủ trương lớn của Đảng – nền tảng bảo đảm an ninh lương thực quốc gia bền vững
An ninh lương thực là vấn đề chiến lược, gắn liền với ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh và nâng cao đời sống Nhân dân. Nhận thức sâu sắc ý nghĩa đó, Bộ Chính trị đã xác định trong Kết luận số 81-KL/TW: an ninh lương thực không chỉ là vấn đề “đủ ăn” mà còn là “ăn ngon, ăn sạch, ăn dinh dưỡng và ăn bền vững”, góp phần nâng cao tầm vóc, trí lực con người Việt Nam, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Thực hiện Kết luận 81-KL/TW, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 34/NQ-CP, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1975/QĐ-TTg về kế hoạch hành động. Tại Lâm Đồng, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã cụ thể hóa bằng chương trình, kế hoạch hành động phù hợp với điều kiện địa phương; chỉ đạo các cấp, các ngành quán triệt, tuyên truyền sâu rộng trong hệ thống chính trị và Nhân dân, đưa nội dung bảo đảm an ninh lương thực vào quy hoạch, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Năm năm triển khai thực hiện – chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động
Ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 81-KL/TW, Tỉnh ủy Lâm Đồng đã chỉ đạo Ban Cán sự Đảng Ủy ban nhân dân tỉnh, các huyện, thành ủy và các cơ quan chuyên môn tổ chức học tập, quán triệt nghiêm túc; đưa các mục tiêu, chỉ tiêu về an ninh lương thực vào nghị quyết, chương trình hành động hằng năm.
Công tác tuyên truyền được triển khai sâu rộng trên các phương tiện thông tin đại chúng, hệ thống báo cáo viên, tuyên truyền viên các cấp; góp phần nâng cao nhận thức, tạo sự thống nhất về tư tưởng và hành động trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân, coi bảo đảm an ninh lương thực là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên.
Trong 5 năm qua, tỉnh Lâm Đồng đã tập trung cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung, ứng dụng công nghệ cao, phát triển nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn và chuỗi giá trị bền vững.
Vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao được mở rộng với hơn 110.000 ha, chiếm vị trí dẫn đầu cả nước; hình thành 16 vùng ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao, 09 doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao; hơn 149.000 ha đạt chứng nhận sản xuất an toàn bền vững, trong đó 4.000 ha sản xuất hữu cơ.
Công nghiệp chế biến nông sản phát triển nhanh với trên 500 cơ sở sơ chế, đóng gói, tỷ lệ nông sản qua chế biến đạt 24,4%; nhiều sản phẩm chủ lực như cà phê, rau, hoa, chè, trái cây có thương hiệu và xuất khẩu đến hơn 40 quốc gia.
Sản xuất lúa gạo được duy trì ổn định với hơn 2.600 ha lúa công nghệ cao, 750 ha đạt chuẩn VietGAP, hình thành 13 chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ, bảo đảm ổn định nguồn cung và tăng thu nhập cho nông dân.
Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm – OCOP” đạt nhiều kết quả tích cực, với gần 900 sản phẩm OCOP, trong đó 13 sản phẩm lúa gạo được công nhận, góp phần nâng cao giá trị thương hiệu và uy tín nông sản Lâm Đồng.
Tỉnh đã chuyển trọng tâm từ “an ninh lương thực về lượng” sang “an ninh thực phẩm về chất”, chú trọng dinh dưỡng, an toàn, đa dạng và bền vững. Công tác kiểm tra, giám sát an toàn thực phẩm được đẩy mạnh; tỷ lệ xử lý chất thải nông nghiệp, sinh hoạt được nâng lên; người dân được tiếp cận tốt hơn với nguồn thực phẩm an toàn, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng.
Đặc biệt, Lâm Đồng đã tiên phong ứng dụng công nghệ số trong quản lý và truy xuất nguồn gốc nông sản, thông qua IoT, big data, blockchain, mã QR, góp phần nâng cao tính minh bạch, hiệu quả quản lý, giảm rủi ro thị trường và tăng sức cạnh tranh của nông sản.
Những kết quả đạt được
Sau 5 năm triển khai Kết luận 81-KL/TW, công tác bảo đảm an ninh lương thực trên địa bàn tỉnh đạt được nhiều kết quả toàn diện, an ninh lương thực được bảo đảm vững chắc, với sản lượng 367 nghìn tấn gạo/năm, 4 triệu tấn rau quả/năm; đáp ứng đầy đủ nhu cầu trong tỉnh và cung ứng ra ngoài. Cơ cấu sản xuất nông nghiệp chuyển dịch hợp lý, nâng cao giá trị, thu nhập, hình thành vùng sản xuất hàng hóa lớn, bền vững. Khoa học – công nghệ và chuyển đổi số trở thành động lực then chốt, hiện đại hóa nông nghiệp, thúc đẩy sản xuất xanh, kinh tế tuần hoàn. Hợp tác quốc tế mở rộng, nhiều chương trình hợp tác với FAO, JICA, các tổ chức phát triển nông nghiệp bền vững quốc tế được triển khai hiệu quả.
Tuy nhiên, còn một số hạn chế như hạ tầng sản xuất và logistics chưa đồng bộ; thị trường tiêu thụ thiếu ổn định; biến đổi khí hậu và dịch bệnh ảnh hưởng đến sản xuất.
Quan điểm, nhiệm vụ và giải pháp trong giai đoạn mới
Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với nhiều thách thức về khí hậu, tài nguyên, xung đột và biến động thị trường, công tác bảo đảm an ninh lương thực cần được nhìn nhận toàn diện hơn, chuyển từ “đủ ăn” sang “đủ, an toàn, dinh dưỡng và bền vững”, từ “sản xuất lương thực” sang “kinh tế lương thực”.
Tỉnh Lâm Đồng xác định một số định hướng trọng tâm, tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp, đưa mục tiêu bảo đảm an ninh lương thực vào chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2026 – 2030. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo, phát triển nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn, thích ứng biến đổi khí hậu. Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng nông nghiệp – nông thôn đồng bộ, nhất là hệ thống thủy lợi, giao thông, logistics, bảo quản, chế biến. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là đội ngũ kỹ sư, cán bộ khuyến nông, doanh nhân nông nghiệp. Mở rộng hợp tác quốc tế, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, nâng cao năng lực quản trị và sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam.
Thực tiễn 05 năm thực hiện Kết luận số 81-KL/TW trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đã khẳng định tính đúng đắn, kịp thời, toàn diện và tầm nhìn chiến lược của Đảng về bảo đảm an ninh lương thực quốc gia trong tình hình mới. Những kết quả đạt được đã góp phần quan trọng vào ổn định chính trị - xã hội, thúc đẩy tăng trưởng xanh, nâng cao đời sống Nhân dân và củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.
Phát huy kết quả đó, Lâm Đồng tiếp tục khẳng định vai trò “điểm sáng” của vùng Tây Nguyên về nông nghiệp công nghệ cao, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất, cung ứng lương thực, thực phẩm an toàn, chất lượng cao của cả nước, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu bảo đảm an ninh lương thực quốc gia đến năm 2030 – nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững và thịnh vượng của đất nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
* Hoàng Khôi