Ngày 01/7/2025, cùng với cả nước, tỉnh Lâm Đồng chính thức vận hành tổ chức bộ máy theo một mô hình hoàn toàn mới: chính quyền địa phương 2 cấp (tỉnh và xã), xóa bỏ hoàn toàn cấp trung gian là huyện, thành phố. Đây không chỉ là sự sắp xếp lại cơ học các đơn vị, mà là một cuộc cách mạng với mục tiêu xây dựng một nền hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gần dân và vì dân hơn.

Đoàn công tác chụp hình lưu niệm với các bộ, công chức xã Nam Ban Lâm Hà

Những kết quả ấn tượng từ “cú hích” cải cách

Triển khai mô hình chính quyền 2 cấp là một bước đi đòi hỏi sự quyết tâm chính trị to lớn và một năng lực tổ chức thực thi ở cấp độ cao nhất nhằm tạo ra một khung khổ pháp lý và tổ chức vững chắc cho mô hình mới. Chính vì vậy, tỉnh Lâm Đồng đã ban hành hàng loạt văn bản pháp quy để hợp nhất các cơ quan, thành lập các đảng bộ trực thuộc mới và quy định lại chức năng, nhiệm vụ các cơ quan, đơn vị. Quy mô của sự thay đổi được thể hiện qua những con số ấn tượng:

Việc thành lập mới 4 đảng bộ trực thuộc Tỉnh ủy và cơ quan Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh cho thấy sự tái cấu trúc của toàn hệ thống chính trị. Điều này nhằm đảm bảo sự lãnh đạo, chỉ đạo thông suốt, trực tiếp từ tỉnh đến cơ sở, loại bỏ những tầng nấc trung gian có thể gây ra sự chậm trễ hoặc sai lệch trong việc thực thi chính sách.

Quá trình sắp xếp diễn ra mạnh mẽ với việc rà soát 271 đơn vị sự nghiệp thuộc các Sở để đảm bảo tinh gọn, không chồng chéo. Bên cạnh đó, một cuộc dịch chuyển mang tính lịch sử đã diễn ra với nguyên trạng 1.374 đơn vị sự nghiệp công lập (trường học, trung tâm y tế...) thuộc UBND cấp huyện cũ được chuyển giao toàn bộ về cho cấp xã quản lý. Đến nay, tỉnh đã giải quyết chế độ, chính sách cho 2.003 cán bộ, công chức, viên chức và 146 trường hợp không chuyên trách cấp xã bị ảnh hưởng. Để nhanh chóng kiện toàn tổ chức bộ máy, 12 đoàn công tác của tỉnh được thành lập, trực tiếp kiểm tra, giải quyết khó khăn tại 35 xã, phường trọng điểm. Đây là động thái chiến lược, thể hiện sự chỉ đạo sát sao và hỗ trợ kịp thời cấp cơ sở ngay từ những ngày đầu còn nhiều bỡ ngỡ, vốn được xem là mắt xích yếu nhất trong mô hình mới. Đây cũng được xem là nỗ lực lớn nhằm đảm bảo an sinh, ổn định tư tưởng và tránh gây xáo trộn xã hội trong quá trình chuyển đổi.

Đảm bảo ổn định chính trị - xã hội

Một trong những thành công nổi bật nhất giai đoạn đầu chính là việc tổ chức thành công Đại hội Đảng bộ cấp cơ sở, nhiệm kỳ 2025-2030. Tính đến ngày 31/7/2025, 124 xã, phường, đặc khu đã hoàn thành Đại hội. Trong bối cảnh cuộc cải cách sâu rộng đang diễn ra, việc hoàn thành Đại hội với văn kiện được chuẩn bị nghiêm túc, nội dung cô đọng, đi thẳng vào vấn đề, nhiều địa phương ứng dụng công nghệ (mã QR nội dung văn kiện) cho thấy hệ thống chính trị cơ sở đã nhanh chóng đi vào ổn định, kiện toàn và sẵn sàng thực hiện các nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Sau hơn 01 tháng đi vào hoạt động, toàn tỉnh có tới 93 xã, phường không có công chức chuyên trách về công nghệ thông tin; 60 xã, phường thiếu nhân sự tài nguyên môi trường; 33 xã, phường thiếu nhân sự quản lý lĩnh vực xây dựng; nhiều vị trí khác còn khuyết nhân sự như lĩnh vực tư pháp, kế toán, quản lý đất đai; một số nơi còn chưa kiện toàn đủ các chức danh lãnh đạo chủ chốt...Trước thực trạng đó, Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh đã quyết định đưa ra giải pháp cấp bách và cần thiết. Đó là cử 260 cán bộ, công chức, viên chức có năng lực, kinh nghiệm từ cấp tỉnh về tăng cường, hỗ trợ trực tiếp cho cấp xã trong thời gian dự kiến là 3 tháng. Đồng thời, lực lượng vũ trang được tăng cường với 370 chiến sĩ Công an và 100 chiến sĩ Quân đội, cho thấy quyết tâm đảm bảo an ninh trật tự, giữ vững sự ổn định làm nền tảng cho công cuộc cải cách.

Sự đồng thuận xã hội tạo nên sức mạnh nội sinh to lớn

Thước đo quan trọng nhất cho sự thành công của cuộc cải cách lần này là sự đón nhận và cảm nhận của người dân. Kết quả khảo sát do Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy thực hiện sau một tháng mô hình đi vào hoạt động cho thấy thành công lớn về mặt truyền thông và tạo đồng thuận trong Nhân dân khi có hơn 74% người dân được hỏi trả lời ở mức “biết rất rõ” (38,1%) và “biết rõ” (36,0%) về cuộc cải cách. Chỉ có 0,8% trả lời “không biết”. Con số này cho thấy chủ trương lớn của tỉnh đã được phổ biến sâu rộng, đến được với đại đa số người dân. Đây là kết quả của một chiến dịch truyền thông bài bản, hiệu quả, giúp người dân hiểu được mục tiêu, ý nghĩa và lợi ích của mô hình mới. Từ đó, tạo ra sự ủng hộ, tham gia và giám sát. Sự đồng thuận rộng rãi này không chỉ là sự ủng hộ đơn thuần, nó là nguồn sức mạnh nội sinh, giúp giảm thiểu sự phản kháng, hoài nghi và tạo đà cho những bước đi tiếp theo sẽ còn nhiều khó khăn ở phía trước.

Những thay đổi tích cực được người dân ghi nhận

Khi được hỏi về những kết quả tích cực mà mô hình mới mang lại, người dân đã chỉ ra những điểm sáng rất cụ thể, bám sát với mục tiêu cốt lõi của cải cách, như “Bộ máy chính quyền gần dân, sát dân, tinh gọn hơn” (22,5%). Đây là cảm nhận được nhiều người lựa chọn nhất, và đây chính là minh chứng rõ ràng nhất cho việc bỏ cấp huyện. Người dân và doanh nghiệp giờ đây có thể tiếp cận trực tiếp hơn với các cấp ra quyết định. Khoảng cách địa lý và hành chính được rút ngắn, tạo cảm giác chính quyền không còn xa vời mà thực sự “ở ngay đây”, bên cạnh họ. “Việc chuyển đổi, sáp nhập diễn ra suôn sẻ, không để xảy ra khoảng trống” (19,6%), nhận định này cho thấy sự đánh giá cao của người dân đối với năng lực tổ chức của chính quyền. Một cuộc thay đổi mang tính cách mạng nhưng không làm gián đoạn các dịch vụ công thiết yếu, không tạo ra sự hỗn loạn… là thành công không thể phủ nhận. “Thủ tục hành chính được công khai, minh bạch” (17,3%), dù vẫn còn những vấn đề trong thực tiễn vận hành, nhưng việc công khai và minh bạch hóa thủ tục đã được người dân ghi nhận. Điều này cho thấy những nỗ lực trong việc chuẩn hóa quy trình, niêm yết công khai tại bộ phận một cửa và trên môi trường mạng đã phát huy tác dụng.

Nhận diện những thách thức

Với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, tỉnh đã chủ động nhận diện những điểm cần cải thiện trong giai đoạn đầu. Đây không phải là những yếu kém, mà là những vấn đề tất yếu của một quá trình chuyển đổi sâu rộng và việc xác định rõ những thách thức phía trước chính là bước đầu tiên để tìm ra lời giải hiệu quả.

Việc trao quyền mạnh mẽ cho cấp xã đã đặt ra những thách thức về nguồn nhân lực tại cơ sở với những yêu cầu cao hơn về năng lực và chuyên môn của đội ngũ cán bộ. Một số lĩnh vực chuyên sâu như tư pháp, quản lý đất đai, công nghệ thông tin,… đang cần được bổ sung và nâng cao trình độ, nghiệp vụ để đáp ứng khối lượng và tính chất công việc mới.

Bên cạnh đó, dù đã có những nỗ lực lớn, hệ thống dịch vụ công trực tuyến vẫn còn những điểm cần hoàn thiện để thực sự thân thiện và dễ sử dụng. Tình trạng phần mềm hoạt động chưa ổn định, giao diện phức tạp được xác định là nguyên nhân chính ảnh hưởng đến trải nghiệm của người dân. Đồng thời, hạ tầng và cơ sở vật chất tại nhiều trụ sở làm việc tại cấp xã chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, cần được đầu tư nâng cấp để đáp ứng lưu lượng người dân đến giao dịch tăng cao, đảm bảo một môi trường làm việc chuyên nghiệp, hiện đại cho cả cán bộ và công dân.

Trên cơ sở nhận diện rõ các vấn đề, Lâm Đồng đang hoạch định và triển khai một chiến lược toàn diện, với các nhóm giải pháp đồng bộ, tập trung vào con người, công nghệ và cơ chế vận hành.

Giải pháp đột phá về nhân lực được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, ưu tiên hàng đầu. Theo đó, tỉnh sẽ triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu ngay tại cơ sở, tập trung vào các kỹ năng và nghiệp vụ cần quan tâm hiện nay như quản lý tài chính - ngân sách, tư pháp số, quản lý đất đai trên nền tảng công nghệ. Các chuyên gia từ sở, ngành cấp tỉnh sẽ trực tiếp về đào tạo, tư vấn và cùng giải quyết các tình huống thực tế với cán bộ xã. Đồng thời, tỉnh ban hành các cơ chế, chính sách đột phá để thu hút cán bộ có trình độ cao, có kinh nghiệm từ các sở, ngành về công tác tại cấp xã. Cơ chế luân chuyển cán bộ sẽ được thực hiện mạnh mẽ, không chỉ để giải quyết công việc mà còn để chuyển giao tri thức, kinh nghiệm và tạo ra một thế hệ cán bộ cơ sở mới năng động, hiện đại và chuyên nghiệp.

Giải pháp về tái khởi động chuyển đổi số với tư duy “lấy người dân làm trung tâm” nhằm tối ưu hóa toàn diện trải nghiệm người dùng. Tỉnh sẽ thành lập một tổ công tác chuyên trách, bao gồm cả các chuyên gia công nghệ và chuyên gia khoa học xã hội, để rà soát và thiết kế lại toàn bộ các cổng dịch vụ công. Mục tiêu là tạo ra các giao diện đơn giản, thân thiện, quy trình tinh gọn, mà một người dân bình thường cũng có thể sử dụng dễ dàng. Các kênh phản hồi trực tuyến (Zalo, hotline) sẽ được thiết lập để tiếp nhận ngay các góp ý và khắc phục sự cố. Tỉnh sẽ đầu tư nâng cấp hạ tầng số đồng bộ, ưu tiên nguồn lực để nâng cấp đường truyền internet tốc độ cao, trang bị máy tính và các thiết bị hiện đại cho 100% các xã, phường, đặc khu đảm bảo không có “vùng lõm” công nghệ. Đồng thời, thúc đẩy làm việc với các Bộ, ngành Trung ương để các phần mềm chuyên ngành được kết nối thông suốt, ổn định.

Giải pháp về hoàn thiện cơ chế quản trị hiện đại, đo lường bằng sự hài lòng. Lâm Đồng sẽ là tỉnh tiên phong thay đổi hệ thống đánh giá bằng việc xây dựng bộ chỉ số đánh giá hiệu quả (KPIs) mới. Bên cạnh các chỉ số về tiến độ xử lý hồ sơ, sẽ bổ sung các chỉ số bắt buộc về mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp. Sự hài lòng này sẽ trở thành thước đo quan trọng nhất để đánh giá năng lực và kết quả làm việc của từng đơn vị, từng cán bộ. Ngoài ra, tỉnh thiết lập các kênh đối thoại và giám sát thường xuyên giữa lãnh đạo tỉnh, các sở ngành với người dân tại cơ sở. Phát huy vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể để đảm bảo tiếng nói của người dân luôn được lắng nghe và các vấn đề được giải quyết kịp thời.

Cuộc cách mạng về tổ chức chính quyền địa phương tại Lâm Đồng chỉ mới ở giai đoạn khởi đầu. Những thành công bước đầu trong việc tinh gọn bộ máy và tạo được sự đồng thuận cao trong Nhân dân là một nền tảng vô cùng quý giá. Con đường phía trước còn nhiều thách thức, đặc biệt là bài toán nâng cao năng lực cho cấp cơ sở và cuộc cách mạng về trải nghiệm dịch vụ công. Lâm Đồng đang đứng trước một cơ hội lịch sử để trở thành hình mẫu tiên phong về quản trị công hiện đại. Với sự quyết tâm của hệ thống chính trị và niềm tin của nhân dân, nếu giải quyết được những "gai nhọn" đã được chỉ ra, mô hình chính quyền 2 cấp hoàn toàn có thể trở thành một câu chuyện thành công, một minh chứng sống động cho một chính quyền thực sự tinh gọn, hiệu quả và vì dân.

Thanh Thảo